«Χάρη στη νευροπλαστικότητα, ο εγκέφαλός μας έχει την ικανότητα να αλλάζει και να προσαρμόζεται. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια γνωρίζουμε ότι αυτή η ικανότητα δεν παύει να υφίσταται σε κάποια ηλικία αλλά συνεχίζεται για όλη μας τη ζωή.»

Ας ξεκινήσουμε αποσαφηνίζοντας τον όρο «grind culture». Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το grind culture είναι ένα μοντέλο ζωής, το οποίο ασπάζεται την ασταμάτητη εργασία με στόχο τη μέγιστη παραγωγικότητα. Πρακτικά, υποστηρίζει ότι, για να πετύχει κανείς, πρέπει να προσπαθεί συνέχεια και να μην ξεκούραζεται. Βέβαια, το μόνο που καταφέρνει είναι να οδηγηθεί σε υπερκόπωση ή και απομόνωση.

​

Το grind culture παρατηρείται έντονα στον τεχνολογικό τομέα, ίδιως σε startup και περιβάλλοντα όπου η πίεση είναι συνεχής, αλλά και σε χώρες όπου οι άνθρωποι φαίνεται να μην αντιλαμβάνονται πλήρως τη σημασία της ξεκούρασης. Γι’ αυτό και βλέπουμε οργανισμούς στις Βόρειες Χώρες να έχουν αρχίσει να υιοθετούν την 6ωρη ή την 4ήμερη εργασία (ή και τα δύο συνδυαστικά) και πλέον να καθιερώνουν παροχές όπως γονεϊκές άδειες και στους 2 γονείς και άρτια δομημένο εκπαιδευτικό σύστημα ώστε οι γονείς να μην ανησυχούν για τη φροντίδα των παιδιών τους όσο εκείνοι εργάζονται. Σε αντιδιαστολή με το grind culture, οι Ιάπωνες (που είναι από τους πιο παραγωγικούς λαούς) έχουν μια φιλοσοφία που λέγεται kaizen και ασπάζεται τη συνοχή και την αρμονία.

​

Οι επιπτώσεις του grind culture είναι πολλαπλάσιες των επακόλουθων επιτευγμάτων, καθώς είναι προσωρινά. Το να εργαστούμε περισσότερο μπορεί να καταστείλει τυχόν ενοχές, αλλά δεν βοηθάει τον εγκέφαλό μας να κάνει τη δουλειά που πρέπει. Η συνεχής δραστηριότητα μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιο στρες και burnout καθώς και σε μείωση της δημιουργικότητας. Ίδιως το χρόνιο στρες αυξάνει τα ποσοστά κορτιζόλης, πράγμα που μειώνει τη λειτουργία της μνήμης και οδηγεί σε ανεπαρκή απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών που προσλαμβάνουμε από την τροφή καθώς και σε διαταραχές στην πέψη και στον ύπνο, ενώ το burnout μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη και αγχώδη διαταραχή.

​

Η νευροεπιστήμη και η ψυχολογία μάς υπενθυμίζουν την αξία της ισορροπίας. Υγιής εγκέφαλος είναι αυτός που αναπαύεται ώστε να είναι σε θέση να επεξεργάζεται τις πληροφορίες που λαμβάνει και να ανανεώνεται. Έτσι αποδίδει στον μέγιστο βαθμό, ενώ παράλληλα προστατεύται από μακροχρόνιες συνέπειες και την υπερκόπωση. Το να ενσωματώσουμε τον χρόνο ξεκούρασης στην καθημερινότητά μας (θεωρώντας τον αναπόσπαστο μέρος της παραγωγικότητάς μας) είναι καθοριστικής σημασίας για να διατηρήσουμε τη σωματική και ψυχική υγεία μας.

​

Σας έχει τύχει να αντιμετωπίζετε ένα εργασιακό πρόβλημα, να αναζητάτε λύση για ώρες και, μόλις κάνετε μια παύση, να βρείτε τη λύση; Αυτό συμβαίνει επειδή ο προμετωπιαίος λοβός είναι το πιο πρόσφατα δημιουργημένο και αναπτυγμένο μέρος του εγκεφάλου και, ως εκ τούτου, έχει περιορισμένη «χωρητικότητα», δηλαδή «γεμίζει» λόγω του μεγάλου όγκου πληροφοριών. Επιπλέον, όταν αναζητάμε μια λύση, συνήθως ακολουθούμε επανειλημμένα την ίδια συλλογιστική και αυτό το μοτίβο ενισχύεται στον εγκέφαλό μας, με αποτέλεσμα να αδυνατούμε να διερευνήσουμε εναλλακτικές. Όταν λοιπόν κάνουμε ένα διάλειμμα, χαλαρώσουμε ή κοιμηθούμε, ο προμετωπιαίος λοβός (όπου γίνεται η επεξεργασία πληροφοριών και η διαχείριση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων) ανανεώνεται και έτσι μας δίνεται η δυνατότητα να παρατηρήσουμε πράγματα που αγνοούσαμε ή να επεξεργαστούμε αποτελεσματικότερα τις ίδιες πληροφορίες. Στον προμετωπιαίο λοβό καταστρώνονται και οι στρατηγικές μας, συνεπώς, κάνοντας παύσεις, μπορούμε να αναπτύξουμε καλύτερες στρατηγικές καθώς και να προσδιορίσουμε και να ευθυγραμμίσουμε τους στόχους και τις αξίες μας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, επειδή όσο περισσότερες πληροφορίες λαμβάνουμε, τόσο πιο επιτακτικός καθίσταται ο επαναπροσδιορισμός.

​

Όταν δεν κάνουμε παύσεις, ενεργοποιείται το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, με αποτέλεσμα να μπαίνουμε σε μια κατάσταση συνεχούς έντασης, να μην τρεφόμαστε και να μην κοιμόμαστε σωστά. Αν μάλιστα αρχίσουμε να παρουσιάζουμε συμπτωματολογία κατάθλιψης ή αγχώδους διαταραχής, ακόμα και το feedback που λαμβάνουμε δεν το αξιοποιούμε σωστά. Υπάρχει ένα σήμα στον εγκέφαλο το οποίο ενεργοποιείται ακριβώς και αποκλειστικά όταν κάνουμε λάθος, για να μάθουμε από το λάθος και να κάνουμε σωστή επιλογή στο μέλλον. Στα άτομα που βιώνουν πολύ έντονη πίεση ή κατάθλιψη αυτό το σήμα δεν παράγεται καθόλου ή δεν παράγεται σωστά και μένουν προσκολλημένα στο λάθος. Συνεπώς, οι επιπτώσεις δεν είναι μόνο στιγμιαίες.

​

Αξίζει να αναφέρουμε ότι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, στον 1ο χρόνο του Covid το άγχος και η κατάθλιψη σε παγκόσμιο επίπεδο αυξήθηκαν κατά 25%. Ο Covid ήταν μεν μια μεγάλη κρίση, ωστόσο μικρότερης εμβέλειας κρίσεις αντιμετωπίζουμε καθημερινά, συμπεριλαμβανομένων γεωπολιτικών κρίσεων που μας επηρεάζουν άμεσα. Τέτοιες καταστάσεις έρχονται να γιγαντώσουν τυχόν δυσάρεστα συναισθήματα που βιώνουμε στη δουλειά.